Cố nhiên, trong đoàn thể chúng con, những trường hợp làm cho đạo pháp bị tổn thương chỉ là vài hạt cát; khổ nổi hạt cát lại rơi vào con ngươi nên trở thành lớn chuyện. Có những đồng môn của chúng con bị ngã quỵ trong bẫy tài, sắc, lợi, danh; một số khác bị vướng vào chính cái “trí tệ” của mình. Ngồi tòa chánh pháp mà xuất ngôn toàn phi pháp, thuyết giảng đạo lý mà mở lời toàn phi lý. Một số ít miệng nói kinh Phật mà tay làm kinh doanh, tướng hiện tăng nhân mà hành động là phàm nhân, sống nếp đoạn ái mà bị sa vào luyến ái, sự hưởng thụ cao tột là ly dục sinh lạc mà bị cuốn vào dục lạc thường tình. Những điều chướng đó làm cho thế gian khó chịu rồi lên tiếng, còn người không có thiện cảm với đạo thì hả hê. Ôi! Trong nuôi dưỡng Phật tâm mà ngoài cứ để thế gian phật lòng!

Dẫu Giáo hội đã yết ma cử phạt, dẫu pháp luật đã can thiệp chỉnh đốn nhưng pháp lý nằm ở hiến pháp và hiến chương còn đạo lý nằm ở đức tin và lòng người; phải giải thích sao đây, trả lời sao đây với người có đức tin Tam Bảo, với lòng người mến đạo!

Một tu sĩ bị kỷ luật thì ai đau? Tự thân người ấy hối hận buồn đau đã đành mà tín đồ, những người đồng tu, giáo hội và cả thế giới đạo Phật cũng buồn đau.

Cơn gió nào đã lùa mùi phú quí, bả lợi danh vào cửa thiền khiến thế gian có dịp đem “hạnh đầu đà” ra để so sánh, để đàm tiếu. Tồi tệ hơn, hai chữ “đầu đà” nhanh chóng trở thành điểm khai thác, săn lùng, mổ xẻ với mục đích tư lợi (hay có mục đích khác) của những ống kính chuyên tạo “sản phẩm theo ý mình” rồi đưa lên không gian mạng, đồng hóa cái cá thể thành cái đại thể, cái bộ phận với cái toàn phần.

Đầu đà là hạnh tu con vô cùng trân quý, điều mà con đã có ước nguyện nhưng chưa thực hiện được. Đầu đà là pháp môn giúp hành giả thực tập nếp sống buông bỏ, xả ly, ly tham, hướng đến ly dục. Đây là pháp phương tiện, là chánh nhân đưa đến chánh quả, chưa phải là cứu cánh.

Thế Tôn đã có những tháng năm ép xác khổ hạnh. Ngài chỉ ăn cỏ, ăn trấu, ăn rễ cây; mặc áo cỏ, vải tẩm liệm; ngủ bãi tha ma; thân thể bụi bặm đóng thành vẩy, thành miếng. Suốt nhiều năm tháng đeo đuổi thực hành, cuối cùng nhận ra con đường này không đem lại giải thoát nên Ngài đã từ bỏ. (Kinh Trung bộ – Ðại Kinh Sư Tử Hống). Cho đến sau này, khi chứng đạo, Thế Tôn đã chỉ rõ: Có hai cực đoan người tu nên tránh: say đắm dục lạc, thuộc về phàm phu, không có lợi ích; và ép xác khổ hạnh khiến cho đau khổ, không thuộc thánh nhân cũng không có lợi. Từ bỏ hai cực đoan ấy, chọn pháp Trung đạo (Thánh đạo tám ngành) giúp Như Lai chứng được chánh giác dẫn đến an tịnh, thắng trí, giác ngộ, niết bàn (kinh Chuyển Pháp Luân).

Đức Thế Tôn dạy, thực tập hạnh đầu đà là buổi sáng vào làng khất thực đến đúng giờ ngọ, hành giả chọn gốc cây ngồi thọ thực. Sau giờ ngọ là phải vào rừng chuyên tâm công phu, thiền quán. Thực tập hạnh đầu đà giúp hành giả ít ham muốn, lòng thành thơi, giảm tiêu dùng, bớt hao tổn,  nhưng nếu chỉ dừng lại ở đây thì hạnh đầu đà chưa nói lên được ý nghĩa. Nhờ tu hạnh đầu đà nên hành giả không bận tâm về cái ăn, mặc, ở – phục vụ cái thân – chỉ chuyên tâm quay vào bên trong tĩnh tâm thiền toạ – chăm sóc nội tâm. Ngoài thời gian đi khất thực, hành giả không vô cớ đi ra đường xá, phố thị, phải tránh xa đám đông, có di chuyển chăng là thiền hành trong rừng. Những ngày tháng thực tập hạnh đầu đà, đức Thế Tôn chọn ở chốn rừng sâu và an trú nơi không có bất cứ ai. Có lần Ngài kể cho tôn giả Xá Lợi Phất nghe: “Này Sariputta, khi Ta thấy người chăn bò, người mục súc, người cắt cỏ, người đốn củi, hay người tiều phu, Ta liền đi từ rừng này qua rừng khác, từ lùm cây này qua lùm cây khác, từ thung lũng này qua thung lũng khác, từ đồi cao này qua đồi cao khác. Vì sao vậy? Ta nghĩ rằng: Mong họ đừng thấy Ta, và mong Ta đừng thấy họ!”. (Kinh Trung bộ – Ðại Kinh Sư Tử Hống).

Sống bình dị, không dính mắt vật chất, không màng các nhu yếu về sinh hoạt, là người có phẩm hạnh thanh cao. Nếu là người tu có thọ giới được hiểu là người có giới đức. Để tiếp tục thăng tiến trên lộ trình giải thoát, vị hành giả phải vun bồi tâm đức (thiền định) và tuệ đức (thiền tuệ) thì mới chạm được pháp ấn của Thế Tôn, mới giải quyết được việc sinh tử. Hành trình vạn lý là thước đo của ý chí và sức lực, không có tác dụng làm tăng trưởng đạo lực, không gột rửa được tâm trong – tuệ sáng.

Giữ gìn tịnh giới, tu tập thiền định và tu tập thiền tuệ là ba môn vô lậu giúp hành giả giải phóng vô minh, sáng đường tới cửa giải thoát. Hạnh đầu đà chưa phải là giới mà chỉ là “trợ giới”, giúp hành giả tịnh hóa thân tâm, trang nghiêm giới đức. Hai bước quan trọng tiếp theo là tu tập định và tu tập tuệ.